İKAME NEDİR?

İKAME NEDİR?

İkame sözlük anlamı, bir şeyi başka bir şeyin yerine koyma, yerine kullanmadır. Genellikle hukuk ve ekonomi konularında ikame etmek ve ikame kelimelerine sıkça rastlanmaktadır.

EKONOMİDE İKAME ETMEK

Bir malın yerine onunla aynı görevi görebilecek başka bir malın kullanılması ikame etmek demektir. İki malda aynı hizmeti vermekte ve aynı ihtiyacı karşılamaktadır. Bu birbirinin yerine geçebilen mallara ikame mallar denmektedir.

Genellikle tüketiciler aynı kalitede ve aynı özellikteki malların fiyata daha düşük olanını tercih ederler. Bu yüzden de fiyatı düşen ürünü satın alırlar. Tüketicinin fiyatı düşen mala talebi ikame etkisidir.

HUKUKDA İKAME

Hukuk literatüründe dava ikame etmek dava açmak anlamında kullanılmaktadır. Ayrıca birinin yerine geçmek yani vekil tayin etmek anlamında da kullanılmaktadır.

Özellikle Miras Hukuku’nda sıkça rastlanılan ikame, mirasçı atamak yerine kullanılmaktadır.

Mirasçı nasıl atanır? Öncelikle Miras Hukuku’nda ikame türlerinden bahsedelim. Türk medeni Kanunu’nun 521 ve 522. maddelerinde alelade, fevkalade ve inşai ikame yer almaktadır. Bunları açacak olursak;

Alelade ikame, bir kişinin sağlığında mirasçı tayin etmesi ve bu tayin ettiğin kişinin kendisinden önce ölmesi ya da reddi miras yapması halinde bir veya birden fazla kişiyi yedek mirasçı olarak seçmesidir.

Fevkalade ikame, kişinin mirasçısını ataması ancak mirasını art mirasçı denen 3. bir kişiye devretmesi şartı koymasıdır. Miras bırakan kişi devir yükümlülüğünü 3. kişiye intikal ettiremez. Ön mirasçı mirasın mülkiyet hakkına sahiptir ve miras kalan malları art mirasçıya devretmekle yükümlüdür.

İnşai İkame, miras bırakan kişinin ön mirasçı atamaması durumudur. Burada miras direk yasal mirasçılara geçer.

Hukukta ‘delil ikamesi’ kavramı da sıkça kullanılmaktadır. Tarafların lehlerine olan şeylerin doğruluğunu ya da aleyhlerine olan şeylerin yanlışlığını delillerle ispat ederler. Buna delil ikamesi denir.