MÜTEKABİLİYET ESASI NEDİR

MÜTEKABİLİYET ESASI NEDİR?

Mütekabiliyet karşılıklı olma durumudur. Mütekabiliyet esası ise Devletlerarası ilişkilerin karşılıklı yapılmasıdır. Örneğin vize işlemleri, mülk edinme, gümrük ve telif hakları prosedürleri mütekabiliyet esası dikkate alınarak yapılmaktadır.

Vize işlemlerinde Devletler karşılıklı uygulamalarda bulunurlar. Ülkeler, kendi vatandaşlarına vize veren ülkelerin vatandaşlarına vize vermektedir. Mülk edinme de mütekabiliyet esasına göre uygulanmaktadır. Tapu Kanunu’nun 35. maddesine göre yasal sınırlamalara uyulmak şartı ile mütekabiliyet esası dikkate alınarak Bakanlar Kurulu’nun belirlemiş olduğu ülke vatandaşları Türk topraklarında gayrimenkul sahibi olabilirler. Kanuna göre, yabancı uyruklu kişi başına 30 hektar yüz ölçüm sınırlaması vardır. Mütekabiliyet esasına göre mülk edinme hakkı tanınan ülkelerde de Türkiye Vatandaşlarına aynı hak verilmektedir.

 Gümrük, telif ve mülk edinme işlemlerinde de karşılıklı aynı şartlar uygulanmaktadır.

Devletlerarası mütekabiliyet esası ile devletler karşılıklı olarak eşit egemenlik hakkına sahip olmaktadır. Devletlerarasında ki diplomatik dokunulmazlıklar, ayrıcalıklar mütekabiliyet esası ile uygulanmaktadır. Taraf devletlerden birisi antlaşmaya uymadığı takdirde karşı devlet de aynı şekilde davranmaktadır. Devletler karşılıklı beklentilerini mütekabiliyet esası ile ifade etmektedirler.

Yabancı bir ülkede bulunan kişi o ülkede, kendi ülkesinin yabancılara tanıdığı haklardan daha fazla ya da daha azına sahip değildir. Mütekabiliyet esası devletlerarası eşitlik ilkesini sağlamaktadır. Devletler, yabancı bir ülkede vatandaşlarına ne tür haklar tanınmasını istiyorlarsa o ülke vatandaşlarına aynı hakları tanımaktadırlar. Bu devletlerarası mütekabiliyet esasının doğru bir şekilde işlediğini göstermektedir. Yukarıda belirttiğimiz gibi birinin cayması ile diğer devlette aynı şekilde karşılık vermektedir.

Mütekabiliyet esasında iki temel amaç bulunmaktadır. Bunlar devletlerarası eşdeğer uygulamalar ve antlaşma şartlarının karşılıklı uygulanmasıdır. Özellikle yatırım ve ticari antlaşmalarda devletler mütekabiliyet şartı koşmaktadırlar. Böylelikle karşılıklı güven sağlanmakta ve ticari ilişkilerde sorun yaşanmayacağından emin olunmaktadır.